ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΗ ΚΕΛΑΪΔΗ

‘’ Η μεγαλύτερη περιουσία είναι η μνήμη…’’ αυτά τα λόγια τα πρωτάκουσα σε μια ταινία του Φίλιππου Κουτσαφτή, την ‘’ Αγέλαστη Πέτρα’’. Εκεί μιλούσε για τους Μικρασιάτες της Ελευσίνας, αλλά η κουβέντα αυτή έχει εφαρμογή παντού. Σ’ όλο τον Ελληνισμό, σ’ όλους τους λαούς.

Γιατί σήμερα καλούμαστε να μην έχουμε μνήμη. Καλούμαστε να ξεχάσουμε ποιοι είμαστε, ποια είναι η διαδρομή μας στο χρόνο, τι μας έφερε μέχρι εδώ. Καλούμαστε να χάσουμε τη συλλογικότητά μας, αξίες όπως την αλληλεγγύη, το σεβασμό στο διπλανό μας και στο σύνολο, τη σεμνότητα, την πρεπιά, την εργατικότητα, την τιμιότητά μας. Σήμερα πρέπει να γίνομε άτομα ξεκομμένα μεταξύ τους, που συνυπάρχουν αλλά δίχως να διαπλέκονται οι πορείες τους, που ατομικά καταναλώνουμε προϊόντα μιας χρήσεως για να καλύψουμε ανύπαρκτες ανάγκες. Το άτομο – καταναλωτής δεν πρέπει να έχει μνήμη, δεν πρέπει να έχει αντιστάσεις, δεν πρέπει να έχει ταυτότητα. Και συνακόλουθα, καινούργιες θεωρίες δεν αναγνωρίζουν δικαιώματα συλλογικά, σε λαούς, σε κοινωνικές ομάδες, αλλά θεοποιούν τα ‘’ατομικά’’  δικαιώματα, δηλαδή το δικαίωμα στην κατανάλωση και δαιμονοποιούν το δικαίωμα στην ταυτότητα, στη μνήμη.

Λαοί όμως που ξέχασαν ποιοι είναι, δε μπορούν να έχουν ούτε μέλλον.

Κι ο δικός μας λαός έχει ισχυρή μνήμη ακόμα. Την προκαλούν βέβαια και την αποδομούν συστηματικά οι διανοούμενοι της υποταγής, κάποιοι καινοφανείς ιστορικοί της Νέας Τάξης, που προσπαθούν να σβήσουν τη μνήμη του λαού μας, κι έτσι να κάμψουν το αντιστασιακό του φρόνημα.

Απέναντι τους στέκουν όχι μόνο αντίστοιχοι διανοούμενοι και ιστορικοί, αλλά όλη η συλλογική μνήμη του λαού μας, η αντιστασιακή του παράδοση όπως διαμορφώνεται εδώ και αιώνες, παράδοση αντίστασης προς τη Δύση και την Ανατολή, προς τους Λατίνους Σταυροφόρους  και τους Τούρκους δυνάστες, αλλά και τους Γερμανούς, τους σύγχρονους πολιτιστικά κυρίαρχους Δυτικούς, τους στρατιωτικά φιλόδοξους Νεοοθωμανούς και τους μικροιμπεριαλιστές των Σκοπίων.

Αυτή τη συλλογική μνήμη διακονεί για δεκαετίες ο Πάρης Κελαϊδής. Παιδί μικρό ακόμη, τον ήξερα μέσα από τα βιβλία του για τα ριζίτικα. Που δεν ήταν καθόλου μόνο αυτό που έλεγε ο τίτλος, ήταν κάτι παραπάνω: Κάθε τραγούδι ήταν η αφορμή για ένα ταξίδι στο χρόνο και την Ιστορία, μια ανάλυση των γεγονότων που διεκτραγωδούνται εκεί, μια πληθώρα πληροφοριών για πρόσωπα, τόπους και νοοτροπίες. Ο Πάρης Κελαϊδής αποθησαυρίζει τις ιστορίες των παλιών, τις προσθέτει στο υπόβαθρο το οικογενειακό του το τόσο πλούσιο και τόσο βαθιά ριζωμένο στη Σφακιανή επαρχία και στις εκτός Σφακίων εξορμήσεις και περιπέτειες, και μας παρουσιάζει τα Σφακιά του χτες και του προχτές απ’ όλες τις πλευρές: Τις σχέσεις των Σφακιανών μεταξύ τους, τους άγραφους κανόνες που οι ίδιοι διαμόρφωσαν για να τους ορίζουν, τις θρησκευτικές τους εκδηλώσεις, άρρηκτα δεμένες με τις ασχολίες τους στον κύκλο του χρόνου, τους αγίους, τα τραγούδια, τα γεγονότα, τις προσωπικότητες, τις πολλές πολλές εκείνες προσωπικότητες αγωνιστών που διαμόρφωσαν οι συνθήκες κι η πίστη στα δίκαιά μας. Κι ακόμα τις σχέσεις με τις διπλανές επαρχίες, την υπόλοιπη Κρήτη, την υπόλοιπη Ελλάδα, τον αλύτρωτο Ελληνισμό, τη Μακεδονία, τη Βόρειο Ήπειρο.

Πρόκειται για πρόσωπα, τόπους, γεγονότα γνωστά. Άλλωστε, στα Σφακιά ζεις τόσο έντονα δίπλα στην ιστορία, αυτό που άλλοι μαθαίνουν σαν αναφορά σε απώτερα συμβάντα ξεκομμένα από το σήμερα, είναι σε μας ιστορίες των οικογενειών μας, των γειτόνων μας, των φίλων μας, κι ακόμα των αντίπαλων οικογενειών, αφού το ότι ζει η ιστορία μαζί μας σημαίνει ότι παρόντα είναι και τα οικογενειακά.

Ο Πάρης μας φέρνει κοντά σε Ιστορίες που καθεμιά μπορεί να την ακούσει κάποιος από τους παλιούς, αλλά όλες μαζί δε θα μπορούσε να τις γνωρίσει αν δεν τις είχε καταγράψει στα βιβλία του εκείνος. Ακούραστος, μερακλής, και με αγάπη για τον τόπο, έχει μια τόσο σφαιρική εικόνα γι’ αυτόν που μπορεί άνετα να καταλάβει τις επιμέρους συμπεριφορές, το γιατί γίνονται έτσι τα πράγματα, όχι μόνο το πώς.

Πέρα από το παρελθόν των γονιών, δηλαδή των νεωτέρων χρόνων, της Τουρκοκρατίας, της Ενετοκρατίας, ο Πάρης Κελαϊδής ερευνά το παρελθόν των παππούδων, της αρχαιότητας και της Μυθολογίας. Κατανοεί και μας το μεταδίδει, ότι ο κοινός παρανομαστής στην αγέρωχη διαχρονικά συμπεριφορά των Σφακιανών είναι ο τόπος, το ανάγλυφο της Μαδάρας, που διαμορφώνει τις νοοτροπίες κι ανταποκρίνεται σ’ αυτές.

Ο συγγραφέας Πάρης Κελαϊδής των παιδικών και εφηβικών μου χρόνων έγινε, αργότερα, ένας σεβαστός μου γνωστός. Μου τον γνώρισε η μάνα μου, σα νεανική της παρέα στο Ρέθυμνο του ’50 και μέσα από τις διαδικασίες της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών, ήρθα σ’ επαφή μ’ ένα πρόσωπο που τα γραφτά του με είχαν σημαδέψει μικρό, για να πάρω κι άλλα μαθήματα δίπλα του. Και κυρίως, αυτό της ουσιαστικής παρουσίας, ενός άντρα που είναι αυτό που δείχνει και όχι κάτι άλλο, αλλά κι ένας Σφακιανός που έχει την καμαρωμένη περηφάνεια της επαρχίας κι όχι τον κακό της εγωισμό. Δε βάζει τον εαυτό του πάνω από τους άλλους, το συναινετικό του πνεύμα λειτουργεί πάνω από μικροεγωισμούς και ενώνει, δεν ομαδοποιεί. Σε αντίθεση με πολλούς άλλους, το ‘’εγώ’’ δε θα το ακούσεις από το στόμα του. Όμως οι πολλοί μιλάνε γι’ αυτόν, κι αυτό αποτελεί τη μεγαλύτερη αναγνώριση. Μειλίχιος κι ενωτικός, τώρα που έχει αποτραβηχτεί από τα κοινά της Ένωσης μας λείπει ο τρόπος που έχει να ξεπερνά τις εντάσεις και να υποτάσσει τα ξεχωριστά ‘’εγώ’’ στο κοινό συμφέρον της επαρχίας.

Πριν από χρόνια, σε εκδήλωση στα Σφακιά, η επαρχία τον ανακήρυξε άξιο τέκνο της και τον τίμησε γι’ αυτό. Εμείς, από τη θέση αυτή, το μόνο που μπορούμε να του πούμε είναι ένα μεγάλο μεγάλο ευχαριστώ.

Κι επειδή ξέρουμε πόσο ακούραστος είναι, να ευχηθούμε το έργο του που θα μοιραστεί στην έξοδο να μην είναι το τελευταίο. Γιατί έχεις πολλά να δώσεις ακόμα Πάρη Κελαϊδή….

(Ομιλία σε εκδήλωση της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών για τον Πάρη Κελαιδή)