ΜΙΚΡΟΕΛΛΑΔΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΈΠΕΙΕΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΤΣΑΧ

Έχομε πολλές φορές αναφερθεί στα γεγονότα της περιόδου 1909-1922, που κατέληξαν στην καταστροφή και καθόρισαν τη μορφή της περιοχής μας και το γεωπολιτικό γίγνεσθαι, όχι μόνο της εποχής εκείνης, αλλά με προεκτάσεις που επηρεάζουν το σήμερα.

Από τις στάχτες της Σμύρνης βγήκε μια Τουρκία δυνατή και σεβαστή στους γύρω της και μια Ελλάδα αποδυναμωμένη, φοβική απέναντι στους νικητές και απομονωμένη διεθνώς. Η σχέση των δύο χωρών συνεχίστηκε σε αυτό τον τόνο έκτοτε. Μόνο που η Τουρκία δε θεωρούσε τη νέα κατάσταση παγιωμένη. Η ιμπεριαλιστική της φύση φάνηκε από την επαύριο της συνθήκης της Λωζάννης, τόσο με την καταπίεση των μειονοτήτων στο εσωτερικό της όσο και από τη συνεχιζόμενη επέκτασή της, αρχικά στην Αλεξανδρέττα, οδηγώντας και το πατριαρχείο της Αντιόχειας σε εκπατρισμό.

Αντίθετα, εδώ, η «μικρά πλην έντιμος» Ελλάδα, θεώρησε τις γεωπολιτικές διευθετήσεις που ακολούθησαν την καταστροφή ως παγιωμένες, και συνέχισε τη κολοβωμένη της ζωή προσπαθώντας να ξεχάσει· κι όπου δεν αρκούσε η προσπάθεια, ερχόταν η επιβολή μιας πολιτικής λήθης, με πρώτους στόχους τους Πρόσφυγες.

Το ότι τα τρομερά συμβάντα θεωρήθηκαν λήξαντα, βοήθησε και στο ξέπλυμα του Μικροελλαδισμού. Γιατί, στο όνομα του να τα αφήσουμε πίσω αυτά, δεν έγινε μια συζήτηση που θα αποκάλυπτε τις προεκτάσεις της Ήττας, της ουδετερότητας του Παλατιού, της απεμπόλησης της ευκαιρίας της Καλλίπολης το 1915. Που θα διαπίστωνε τον αναθεωρητικό χαρακτήρα της Τουρκίας και θα λάβαινε μέτρα. Που θα έβλεπε στην αντανάκλαση της Καταστροφής στο σήμερα, το όποιο σήμερα διαχρονικά, τη βόμβα που είχε βάλει ο Μικροελλαδισμός όχι στις προσπάθειες της περιόδου, αλλά στα θεμέλια του ελλαδικού κράτους έκτοτε.

Γιατί αν ο Μικροελλαδισμός δεν είχε επιβάλει την πολιτική του, η Ελλάδα θα είχε συντελέσει στο σύντομο τερματισμό του Α’ παγκόσμιου πολέμου, η Γερμανία δε θα προλάβαινε να οχυρώσει την Καλλίπολη κι η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα διαμοιραζόταν ανάμεσα στους υπόδουλους λαούς της. Η Τουρκία θα έβγαινε ανίσχυρη και περικυκλωμένη από έθνη ελεύθερα που μέχρι χτες καταπίεζε, και δε θα μπορούσε να ασκήσει την πολιτική που ασκεί.

Τις συνέπειες της στάσης των φιλογερμανικών δυνάμεων της χώρας τότε, τις είδαμε στους διωγμούς των Ρωμιών της Πόλης, της Ίμβρου και της Τενέδου. Τις είδαμε το 1974 στην Κύπρο. Τις βλέπουμε καθημερινά στη Θράκη, στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο. Αλλά δεν τις συνδέομε με εκείνη την περίοδο και το Διχασμό.

Όμως ο Μικροελλαδισμός δεν αφορά μόνο την πατρίδα μας. Γιατί, μέσα στην άρνησή του να εφαρμόσει μιαν εθνική πολιτική, μέσα στην αντίληψη της μικράς πλην εντίμου, αρνήθηκε να δει πως η Ελλάδα ήταν σημείο αναφοράς και για τους άλλους υπόδουλους λαούς, όσους είχαν επιβιώσει της Γενοκτονίας. Κι ότι η αποτυχία της Ελλάδας επηρέαζε και τους λαούς αυτούς. Μια νικήτρια Ελλάδα μέσα στην Ανταντ, θα πετύχαινε όρους καλύτερους και από τη Συνθήκη των Σεβρών, και θα διασφάλιζε πατρίδα και στους λαούς της Μικράς Ασίας που σήμερα είτε τη χάνουν είτε μάχονται γι’ αυτήν.

Έτσι, οι διαδοχικές απεμπολήσεις των ευκαιριών, από τη μη συμμετοχή στην εκστρατεία της Καλλίπολης εξαρχής μέχρι την εκλογική ήττα του Βενιζέλου και την επάνοδο του Κωνσταντίνου στο θρόνο, επέτρεψαν στην Τουρκία να νικήσει, να διαιωνίσει την κυριαρχία της στη Μικρά Ασία και να συνεχίσει την πολιτική της.

Κι η «μικρή» Ελλάδα, αρνήθηκε να δει το μεγάλο της ρόλο, που συμπεριλάμβανε όχι μόνο τους υπόδουλους Ρωμιούς, αλλά είχε λειτουργία προστασίας και ως προς τους υπόλοιπους υπόδουλους. Έτσι, οι Αρμένιοι έμειναν σε μια μικρή έκταση της ιστορικής τους κοιτίδας, περικυκλωμένοι από εχθρούς. Δεν απέκτησαν τελικά μικρασιατικό κράτος και το καυκάσιο επιβίωσε στα πλαίσια της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ το Αρτσάχ κέρδισε μια ντε φάκτο ανεξαρτησία αρχικά, μέχρι να φανούν κι εκεί οι συνέπειες της Ήττας του 22. Γιατί η Τουρκία της νίκης του 22 είναι αυτή που επιβάλει τις πολιτικές της επέκτασης, αυτή είναι που μέσω των Αζέρων κατάγει νίκες και κατακτά τελικά το Αρτσάχ, αυτή ετοιμάζει την επόμενη επίθεση στην Αρμενία και τη μεθεπόμενη στον Ελληνισμό.

Έτσι, ο Μικροελλαδισμός του τότε, δεν κατέστρεψε μόνο τα συγκαιρινά του οράματα, ούτε υπονόμευσε μόνο το μέλλον του λαού μας· υπονόμευσε το μέλλον όλης της περιοχής, όλων των λαών της Μικράς Ασίας. Κι αυτό το βλέπομε σε συνέχειες· μετά την Κύπρο το Αρτσάχ. Μετά το Αρτσάχ η Αρμενία. Και μετά ή παράλληλα εμείς.

Αν ο Μικροελλαδισμός δεν είχε επικρατήσει τότε, δε θα χρειαζόταν σήμερα να ασκούμε κριτική στη Ρωσία και τη Δύση γιατί δεν προστάτεψαν το Αρτσάχ. Δε θα είχαμε τις απειλές που σήμερα θέτουν σε αμφιβολία την ύπαρξη τη δική μας και των Αρμενίων.

Βέβαια, με τα «αν» και τις υποθέσεις, δε μπορεί κανείς να επιβεβαιώσει μιαν άποψη. Αλλά αυτό ας το πει κάποιος στα εκάστοτε θύματα του Τουρκικού επεκτατισμού, ας πάει να το πει τώρα στους κατοίκους του Αρτσάχ που εγκαταλείπουν την πατρίδα τους μετά από αιώνες υπό το φόβο μιας νέας Γενοκτονίας.

ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΚΑΙ ΓΕΝΟΚΤΟΝΟΙ

Η φετινή επέτειος της Αρμενικής Γενοκτονίας (και η επερχόμενη της Ποντιακής) θα ήταν, υπό άλλες συνθήκες, μια ακόμα υπόμνηση των φρικαλεοτήτων των αρχών του 20^ου αιώνα, η οποία θα ξεχνιόταν στο μπαούλο με τις υποχρεώσεις μέχρι την επόμενη φορά. Φέτος όμως συμπίπτει με γεγονότα που επιβεβαιώνουν και συνεχίζουν τη γενοκτόνο πολιτική, τα οποία ο κόσμος παρακολουθεί αδιάφορος.

Το Αζερμπαϊτζάν, εδώ και κάποιους μήνες, έχει αποκλείσει το μοναδικό δίαυλο επικοινωνίας του Αρτσάχ με την Αρμενία, το δίαυλο του Μπερτζόρ (Λατσίν στα Αζερικά). Η περιοχή δεν έχει επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο, αφού περιβάλλεται από το Αζερμπαιτζάν εκτός από το συγκεκριμένο διάδρομο που της επιτρέπει την πρόσβαση στην Αρμενία. Ο αποκλεισμός του Αρτσάχ αποσκοπεί στην εξαφάνιση των Αρμενίων από μιαν ακόμα ιστορική κοιτίδα τους. Επιτρέπεται να βγει κάποιος, αλλά δεν μπορεί να επιστρέψει. Συγχρόνως, ο Αλίεφ δηλώνει, κλιμακώνοντας την ένταση, ότι οι κάτοικοι του Αρτσάχ θα πρέπει να αποδεχτούν την Αζερική κυριαρχία ή να φύγουν.

Η Γενοκτονία του 1915 εδώ πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της. Οι Αρμένιοι, απομονωμένοι γεωπολιτικά στον Καύκασο, περιτριγυρισμένοι από εχθρούς, νιώθουν την άσκηση βίας που τους ασκεί το Αζερμπαϊτζάν. Στόχος του τελευταίου, συνεπικουρούμενου από την Τουρκία, είναι να εξαφανίσει το αρμενικό κράτος, και το Αρτσάχ είναι η πρώτη φάση του δράματος.

Ο υπόλοιπος κόσμος πράττει ό,τι και το 1915: Παρακολουθεί αδιάφορος, ψελλίζοντας ενίοτε κάποια λόγια συμπάθειας στον Αρμενικό λαό. Αλλά μέχρι εκεί. Κι όμως, θα περίμενε κανείς άλλη αντιμετώπιση από κράτη που έχουν υπογράψει τη διεθνή συνθήκη για τη Γενοκτονία.

Η Ρωσία, έχει συνάψει σύμβαση στρατιωτικής υποστήριξης με την Αρμενία· δεν επενέβη στον πόλεμο του 2020 στο Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ), επειδή δεν αποτελεί Αρμενική επικράτεια. Όμως δεν έχει αντιδράσει ούτε σε επιθέσεις των Αζέρων στο Αρμενικό έδαφος. Ο Ρώσος διανοούμενος Αλεξάντερ Ντούγκιν, ο θεωρητικός της Ευρασιατικής πολιτικής της Ρωσίας, θεωρεί το Αζερμπαιτζάν πολύτιμο για την πολιτική αυτή και έτσι δικαιολογεί τη βαθμιαία εγκατάλειψη της Αρμενίας από τη Ρωσία. Σχέδιο του Ρώσου υπουργού εξωτερικών Λαβρόφ ήταν και η κατάληξη του πολέμου του 2020, με τον οποίο η Αρμενία παρέδωσε 5 επαρχίες που είχε καταλάβει το 1992 στο Αζερμπαιτζάν, και οι οποίες θα αποτελούσαν διαπραγματευτικό χαρτί στις συζητήσεις για το μέλλον του Αρτσάχ.

Η Δύση βρίσκεται αρκετά μακριά, έτσι ώστε να καθίσταται δύσκολη η βοήθεια στην Αρμενία, αν το ήθελε. Όμως, η στάση της εδώ καθορίζεται από την ανάγκη που έχει για το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν και την οδηγεί σε μιαν αιδήμονα ουδετερότητα που καταλήγει σε απραξία απέναντι στη γενοκτονία που συντελείται, αργά και μεθοδικά. Αδυνατεί να αντιληφθεί ότι η επιθετικότητα του Αζερμπαιτζάν απέναντι στην Αρμενία, πέρα από τη γενοκτόνα πρόθεσή της, συνιστά και επιβολή του Ευρασιατικού δεσποτισμού στη γεωπολιτική συγκυρία που διανύομε. Ήδη, το Αζερμπαιτζάν, με το δικτάτορα Αλίεφ, συμμετέχει στον οργανισμό συνεργασίας της Σαγκάης, μαζί με άλλες απολυταρχίες της περιοχής.

Γενοκτονία έχομε με πολλούς τρόπους. Ένας από αυτούς, με βάση τη διεθνή σύμβαση για τη γενοκτονία, είναι «η εκ προθέσεως υποβολή της ομάδος εις συνθήκας διαβιώσεως δυναμένας να επιφέρωσιν την πλήρη ή την μερικήν σωματικήν καταστροφήν αυτής». Αυτό συντελείται τώρα στο Αρτσάχ. Ο αποκλεισμός των 120.000 Αρμενίων που ζουν εκεί, αποσκοπεί στο να καταστήσει τη διαβίωσή τους αφόρητη και να τους οδηγήσει στην εγκατάλειψη των εστιών τους. Αυτό που ξεκίνησαν οι Τούρκοι το 1915 συνεχίζουν σήμερα οι ομόφυλοί τους Αζέροι.

Ο αρμενικός λαός, θύμα της γεωγραφικής του θέσης, περικυκλωμένος από εχθρικούς πληθυσμούς που έχουν καταλάβει τα περισσότερα εδάφη του, είναι αντιμέτωπος με την εξαφάνισή του. Κι εμείς σιωπούμε, αν και σα θέμα αρχής θα έπρεπε να έχουμε σταθεί δίπλα στο Αρτσάχ· αλλά και σα θέμα γεωπολιτικής, θα έπρεπε να σκεφτούμε ότι αυτά που συνέβησαν τότε στους Αρμένιους ήταν το προανάκρουσμα για τη γενοκτονία και του Μικρασιατικού/Ποντιακού Ελληνισμού. Κι ότι αυτά που σήμερα γίνονται στο Αρτσάχ, είναι μια προειδοποίηση ότι εμείς είμαστε οι επόμενοι, απειλούμενοι από τον ίδιο εχθρό που λειτουργεί μέσα από άλλο κράτος και που επανακάμπτει στη περιοχή απαιτώντας την υποταγή μας.

ΑΡΜΕΝΙΑ: Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει την επιθετικότητά του απέναντι στην Αρμενία, προσβλέποντας στην εξαφάνισή της. Ήδη έχει καταλάβει 64 τετραγωνικά χιλιόμετρα αρμενικού εδάφους στο νότο, έχοντας αποκλείσει τις διόδους επικοινωνίας μεταξύ Ιράν και Αρμενίας ενώ επιτίθεται σε υποδομές και αμάχους. Τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν κι αυτή τη φορά τον πρώτο ρόλο στις εγκληματικές ενέργειες των τουρκικού επεκτατισμού, όπως υλοποιείται από τους Αζέρους.

Η διαφορά από τη σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών το 2020, έγκειται στο ότι το Αζερμπαϊτζάν, δεν αρκείται σε επίθεση στο Αρτσάχ, που θεωρητικά αποτελεί αυτόνομη περιοχή του Αζερμπαϊτζάν, αν και κατοικείται ιστορικά από Αρμενίους. Τώρα η επίθεση αφορά το κυρίαρχο έδαφος της Αρμενικής δημοκρατίας, και αυτό εισάγει μια ποιοτική διαφοροποίηση στη σύγκρουση· στρέφεται ευθέως κατά της Αρμενίας. Κι αν στη συνείδησή μας το Αρτσάχ είναι Αρμενία, με όρους διεθνούς δικαίου η τωρινή επιθετικότητα βάλλει δίχως προσχήματα κατά της ύπαρξης της κυρίαρχης αναγνωρισμένης Αρμενικής Δημοκρατίας, του κομματιού αυτού που απέμεινε μετά από σειρά γενοκτονιών στον Αρμενικό λαό, τον πρώτο χριστιανικό λαό στη γη, για να στεγάσει τις ελπίδες, τον πολιτισμό και τα όνειρά του.

Κατά τον πόλεμο του 2020, στη συνθήκη ήττας της Αρμενίας, η τελευταία υποχρεώθηκε να επιτρέψει τη διάνοιξη δρόμου που ενώνει το Ναχιτσεβάν δια του Αρμενικού Νότου με το Αζερμπαϊτζάν. Το Ναχιτσεβάν, αρμενική περιοχή που πια δεν έχει Αρμενίους, ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν και αποτελεί θύλακα αποκομμένο από αυτό, καθώς παρεμβάλλεται ο αρμενικός νότος. Συνορεύει όμως με την Τουρκία. Η διάνοιξη του διαδρόμου δε θα επιτρέψει απλά την επικοινωνία μεταξύ Ναχιτσεβάν και Αζερμπαιτζάν, αλλά μεταξύ Τουρκίας και Κασπίας, δίδει λοιπόν πρόσβαση οδική στις χώρες που θεωρεί η Τουρκία πως ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της. Τούτο αποτελεί ήδη πρόβλημα που, με βάση τους Τουρκοαζερικούς σχεδιασμούς, θα εξελιχθεί σε αιχμή του δόρατος της εξαφάνισης της Αρμενίας από το χάρτη μεσοπρόθεσμα.

Η Αρμενία, πιεσμένη από την ήττα και απομονωμένη γεωγραφικά, εγκαταλειμμένη από τη Ρωσία, που έχει υποχρέωση να παρέμβει δυνάμει συνθήκης, τώρα που καταλαμβάνεται αρμενικό έδαφος, προτίθεται να ανοίξει όντως το διάδρομο. Θα είναι ένας διάδρομος που θα εξακολουθεί να είναι αρμενικό έδαφος, με τελωνειακούς σταθμούς και επιτήρηση από το αρμενικό κράτος.

Το Αζερμπαϊτζάν, κατά την προσφιλή τουρκική τακτική, ερμηνεύει κατά τη βούλησή του τη συμφωνία και απαιτεί ένα διάδρομο που θα κόβει την Αρμενία στο σημείο εκείνο, που δε θα ελέγχεται από αυτήν και που ουσιαστικά θα αποτελέσει στην πράξη αζερική περιοχή μέσα σε αρμενικά εδάφη, αποκόπτοντας τα νότια από την υπόλοιπη Αρμενία. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα φάση της Αρμενικής γενοκτονίας, η οποία, αν ευοδωθεί, θα είναι και η τελευταία.   

Η Αρμενία δεν έχει να προσβλέπει στη Ρωσία, η οποία εμφανίζεται ως εγγυήτρια δύναμή της. Στους Ευρασιατικούς προσανατολισμούς της τελευταίας, οι Αζέροι βαρύνουν περισσότερο, ενώ δεν ανέχτηκε απλά  το 2020 την παράδοση των 5 από τις 7 επαρχίες του Αρτσάχ στο Αζερμπαιτζάν· αυτό αποτελούσε σχεδιασμό της δια στόματος Ντούγκιν. Επίσης δεν έχει να προσβλέπει στη Δύση, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αν και η Γαλλία και οι ΗΠΑ εξέφρασαν τη συμπαράστασή τους, η Πελόζι επισκέφτηκε το Ερεβάν και ο Μενέντεζ προσπαθεί να στείλει όπλα. Το Ιράν θέλει να διατηρηθεί το στάτους κβο στην περιοχή αλλά δεν έχει αναλάβει κάποια πρωτοβουλία. Προς το παρόν, έχει δρομολογηθεί η προμήθεια εξοπλισμού από την Ινδία, η οποία ενδέχεται να φτάσει αργά.

Ο αρμενικός λαός ζει μια παρατεταμένη εβδομάδα των παθών. Θύμα της πρώτης γενοκτονίας του 20^ου αιώνα, μαζί με τους Έλληνες και τους Ασσύριους, βλέπει τώρα να εκτυλίσσεται η επιχείρηση πλήρους εξαφάνισής του από τα λίγα ιστορικά του εδάφη που έχουν απομείνει, ενώ η Δύση σιωπά, προσεγγίζοντας το Αζερμπαϊτζάν ως ενεργειακό τροφοδότη εναλλακτικό της Ρωσίας.

Μόνο μια κινητοποίηση στη βάση αρχών στο Δυτικό κόσμο, μαζί με μια λυσσώδη αντίσταση των Αρμενίων, στον Καύκασο και στην ομογένεια, θα μπορέσει να αντιστρέψει την κατάσταση. Κι εμείς, οφείλομε έμπρακτη συμπαράσταση στον Αρμενικό λαό. Όχι μόνο για την κοινή μας πορεία τόσων αιώνων και την κοινή μας μοίρα κατά τη Γενοκτονία, αλλά και γιατί αυτό που σήμερα συμβαίνει εκεί, αποτελεί πρόβα τζενεράλε για το δικό μας λαό